Jan Strycharski – znany dukielski lekarz i burmistrz

27.05.2015

Okazją do przypomnienia postaci dr. Strycharskiego stało się nadanie jednej z dukielskich ulic Jego Imienia. Do tej pory często, przy realizacji wystaw stałych, czy czasowych dotyczących historii Dukli była uwzględniana postać dr. Strycharskiego, ale po raz pierwszy w całości wystawa poświęcona jest Jego życiu i działalności.

Jan Strycharski urodził się 26 czerwca 1873 r. w małym dworku, w dzierżawionej przez ojca podkrakowskiej wsi Regulice – był jednym z trzynaściorga dzieci Heleny i Jana Strycharskich. Z Regulic rodzina Strycharskich przeniosła się do Krakowa, gdzie Jan uczęszczał do gimnazjum, tam też zdał maturę 12 czerwca 1894 r. Podjął studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, a po ich ukończeniu rozpoczął pracę w Collegium Medicum UJ. W 1900 roku 28 maja otrzymał dyplom i tytuł doktora wszech nauk lekarskich (jego opiekunami naukowymi byli: prof. Stanisław Pareński sławy internista oraz prof. Tadeusz Browicz, anatomopatolog, odkrywca pałeczki duru brzusznego, autor Słownika Lekarskiego Polskiego). Powierzono mu katedrę chirurgii, ale świetnie zapowiadająca się kariera została przerwana przez chorobę – okazało się, że Jan Strycharski jest chory na gruźlicę, w tej sytuacji nie mógł pracować na uczelni, a nawet w dużym mieście.

Zanim trafił do Dukli był na kuracji w kurorcie nad Adriatykiem. W międzyczasie ożenił się z Anną z domu Brożek, z którą miał troje dzieci: Alfreda, Janinę i Tadeusza. Do Dukli przyjechał około 1900 roku. Właścicielami dóbr dukielskich byli wtedy Męcińscy. Początkowo mieszkał w kamienicy ozdobionej kapitelami i maszkaronami na wprost dzwonnicy, znanej z apteki Springera. Później otrzymał dom przy klasztorze nazywany „Domem Pod Lipami”. W tym domu miał gabinet lekarski, przyjmował pacjentów. W większości jednak jeździł do swoich pacjentów po okolicy. Stawiał trafne diagnozy, leczył wszystkie choroby, wzywany był do ciężkich przypadków, operował w sytuacji zagrażającej życiu, jeśli zaszła taka potrzeba, to operował nawet na drzwiach.

Swoją drugą żonę Marię z Rissów poznał w szpitalu polowym w Nowym Targu, którego był dyrektorem w czasie I wojny światowej. Maria Riss pracowała w szpitalu jako sanitariuszka. Jan Strycharski miał dużą rodzinę, często ktoś z rodziny gościł u niego. Bardzo związany był z bratem Bolesławem mieszkającym w Nowym Targu. Ta zażyłość była tym większa, że bracia mieli żony, które były siostrami. W Dukli przyjaźnił się z rodziną Typrowiczów, szczególnie z ks. kanonikiem Antonim Typrowiczem i rodziną Kleinów. Bardzo dobre stosunki utrzymywał najpierw z Męcińskimi, później z Tarnowskimi, zwłaszcza z Andrzejem Tarnowskim, kuzynem właściciela dukielskiego pałacu Stanisława Tarnowskiego-Męcińskiego.

Wielką pasją Jana Strycharskiego były polowania. Jeszcze jako kilkunastoletni chłopak uczestniczył w polowaniach z ojcem. W Dukli często polował z braćmi m.in. z Gustawem i Bolesławem. Doktor miał jeszcze jedną pasję, była nią stolarka, wykonywał meble, które stanowiły w części wyposażenie jego domu, dzisiaj niektóre z nich możemy zobaczyć na wystawie, często zamieszczał na swoich meblach własne logo: kwiat szarotki górskiej.

Od 1934 roku aż do wybuchu II wojny światowej pełnił funkcję burmistrza Dukli. W pierwszych dniach września wraz z żoną wyjechał na wschód. Państwo Strycharscy po 9 miesiącach tułaczki, nędzy, strachu przed wywózką w głąb Związku Sowieckiego wrócili do Dukli okupowanej przez Niemców. Doktor pomagał w czasie okupacji chorym, załatwiał przydziały leków, mydła. W tych działaniach bardzo pomocna była mu biegła znajomość języka niemieckiego. Operację karpacko-dukielską przetrwał, wraz z żoną, w piwnicach swojego domu. Po wojnie kontynuował praktykę lekarską – ciągle miał bardzo wielu pacjentów.

Jan Strycharski zmarł w Dukli 7 stycznia 1956 roku. Pani Maria przeżyła męża o 27 lat – zmarła 29 listopada 1983 roku. Obydwoje Spoczywają na cmentarzu w Dukli.

Wystawa składa się z dwóch części. W pierwszej sali wystawowej staraliśmy się przybliżyć postać dr. Jana Strycharskiego, jego rodzinę, najbliższe otoczenie, jego pasje i zainteresowania. W drugiej sali wystawowej nawiązaliśmy do historii Dukli i jego działalności jako doktora, burmistrza i społecznika w latach 1900 – 1956, a więc w latach w których był związany z Duklą. Znajdziemy tam świadectwa wykonywanej praktyki lekarskiej, dokumenty związane z pełnieniem przez dr. Jana Strycharskiego funkcji burmistrza pochodzące ze zbiorów Arch. Państw. w Rzeszowie Oddział w Sanoku i ze zbiorów prywatnych, jak również archiwalia dowodzące o jego funkcjach społecznych: pozostawał m.in. w zarządzie Towarzystwa Zaliczkowego w Dukli, Ochotniczej Straży Pożarnej, wspierał Tow. Gimnastycznego Sokół i był jego honorowym członkiem, współorganizował wszystkie uroczystościach patriotyczne.

Pragniemy podziękować za udostępnienie archiwaliów, pamiątek i przedmiotów oraz mebli następującym instytucjom i osobom prywatnym: p. Janowi Strycharskiemu (bratankowi doktora), państwu Zofii i Piotrowi Witkowskim, p. Stanisławie Uliasz, p. Wiesławowi Kopczykowi, Archiwum Państwowemu w Rzeszowie Oddział w Sanoku, Muzeum Rzemiosła w Krośnie, Stowarzyszeniu Sztetl w Dukli i jego prezesowi Jackowi Koszczanowi.

Wystawa będzie czynna do końca września 2015 roku.

Ułatwienia dostępu