W dniu 19 września br. w Muzeum Historycznym – Pałac w Dukli odbył się wykład prof. dr. hab. Andrzeja Olejko pt. „Rayskie lata. Z historii lotnictwa”. Nasze muzeum organizuje cykl wykładów Profesora od 2019 r. Do tej pory odbyły prelekcje dotyczące walk w Karpatach podczas wojen światowych, szlaku bojowego 2 Czechosłowackiej Samodzielnej Brygady Spadochronowo-Desantowej, a także walk z okresu wojny 1920 r. Profesor Andrzej Olejko specjalizuje się w historii wojskowości, a zwłaszcza w lotnictwie bojowym podczas wojen światowych. Posiada bogaty dorobek naukowy, jego ostatnia publikacja to „Dukielski sak 1939-1941-1944. Z działań wojennych armii słowackiej i czechosłowackiej na Podkarpaciu”, składająca się z dwóch tomów. Tytuł prelekcji „Rayskie lata” jest bezpośrednim nawiązaniem do postaci gen. bryg. pilota inż. Ludomiła Antoniego Rayskiego. Jego losy są niezwykle ciekawe.
Po ojcu miał tureckie obywatelstwo, przez 6 lat uczył się w c. k. Szkole Realnej w Krośnie, gdzie zdał egzamin dojrzałości w 1909 r. Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich, rany w bitwie pod Łowczówkiem. Mając obywatelstwo tureckie został powołany do armii tureckiej, po czym wstąpił do osmańskiego lotnictwa jako obserwator lotniczy. Latał bojowo m.in. podczas walk o Gallipoli. Po zakończeniu działań został zdemobilizowany i w styczniu 1919 r. przedostał się własnym samolotem do Odessy, gdzie wstąpił do 1 Awiacyjnego Oddziału Wojsk Polskich przy 4 Dywizji Strzelców Polskich gen. Żeligowskiego, z którym powrócił do Polski. Wkrótce jego kariera nabrała tempa. Był zwolennikiem Józefa Piłsudskiego. Mając doświadczenie jako pilot podkreślał znaczenie lotnictwa w działaniach bojowych. Po zamachu majowym w 1926 r. pozostał związany z sanacją. Został awansowany ogólnie mówiąc na głównego dowódcę lotnictwa bojowego. Popierał rozwój rodzimego przemysłu lotniczego, zauważając, że polskie lotnictwo ustępuje względem innych państw. Był m.in. inicjatorem powstania lotniska w Krośnie. W 1939 r. zażądał podniesienia nakładów na rozwój lotnictwa. Po odmowie podał się do dymisji. Walczył podczas II wojny światowej, był m. in. dowódcą Polskich Sił Powietrznych na Bliskim Wschodzie. Po wojnie pozostał na emigracji. Tak pokrótce przedstawia się życiorys gen. Rayskiego, który w sposób wyczerpujący przedstawił prof. Andrzej Olejko. Po wykładzie odbyła się dyskusja nad stanem lotnictwa polskiego we wrześniu 1939 r., a następnie drobny poczęstunek dla Uczestników wydarzenia.