Powstanie Styczniowe było sprzeciwem wobec narastającego rosyjskiego terroru. Objęło tereny zaboru rosyjskiego i miało charakter wojny partyzanckiej. Według historyków w konspiracji działało łącznie ok. 200 tys. osób, powstańcy stoczyli ponad 1200 bitew. W powstaniu zginęło kilkadziesiąt tysięcy powstańców, Polaków dotknęły masowe zsyłki w głąb Rosji, publiczne egzekucje, brutalne prześladowania.
Na wystawie można zobaczyć przykłady powstańczej broni palnej – wojskowej i myśliwskiej. W kolekcji jest pamiątkowa armatka z 1863 r., pistolety kapiszonowe oraz strzelby myśliwskie kapiszonowe, jak również inne elementy uzbrojenia i wyposażenia. Warto też zwrócić uwagę na pamiątki po powstańcach z formacji „Żuawów Śmierci”, którzy odznaczali się żelazną dyscypliną i brawurowym męstwem, nosili charakterystyczne czarne mundury z naszytymi białymi krzyżami i czerwone fezy (czapki). Na wystawie znajduje się m. in. skrzynia I pułku Żuawów Śmierci.
Sporo pamiątek na wystawie pochodzi z okresu „żałoby narodowej”, ogłoszonej w marcu 1861 roku po pogrzebie pięciu Polaków zabitych podczas manifestacji patriotycznej 27 lutego 1861 r. Są to m.in. elementy czarnych strojów, jak również różnego rodzaju ozdoby i biżuteria patriotyczna z emblematami narodowymi, religijnymi i symbolami patriotycznymi. Na uwagę zasługują medaliki z wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej i żeliwne krzyżyki. Z tego okresu pochodzą też pamiątkowe karabele, na jednej z nich, na głowni widoczny jest rok 1861, godło polskie, wizerunek Matki Boskiej z Dzieciątkiem i napis „Boże zbaw Polskę”, wezwanie często występujące również na biżuterii patriotycznej.
W czasie Powstania Styczniowego wydawano podziemną prasę – ponad 300 numerów różnych pism. Część z nich to pisma Rządu Narodowego, do nich należy (eksponowany wśród innych tytułów) Tygodnik Polityczny Rządu Narodowego „Wolność” z 1863 r.
W części dokumentacyjnej ekspozycji przedstawiono fotografie dowódców i weteranów powstania, także z regionu krośnieńskiego. Wśród fotografii pomników nagrobnych powstańców jest m. in. fotografia grobu Teofila Szczurka, powstańca styczniowego z Cergowej. Z Dukli w powstaniu brali również udział Franciszek Paluch, Ludwik Warchałowski (Warchołowski) i Aleksander Paskiewicz (Paszkiewicz).
Na szczególną uwagę zasługuje bogata kolekcja pocztówek sprzed I wojny światowej, przedstawiająca wydarzenia poprzedzające wybuch powstania styczniowego, epizody walk i przywódców powstania (wśród nich m. in. cykle powstańcze Artura Grottgera). Powstanie styczniowe znalazło swój wydźwięk w medalierstwie, numizmatyce, filatelistyce i malarstwie, co można zauważyć również na tej wystawie. Dopełnieniem zbiorów są publikacje o tematyce powstańczej.
Otwarcie wystawy połączone było z prelekcją multimedialną Mariana Huberta Terleckiego „Udział mieszkańców Regionu Krośnieńskiego w Powstaniu Styczniowym”.
Muzeum Historyczne – Pałac w Dukli składa serdeczne podziękowania Muzeum Podkarpackiemu w Krośnie, Muzeum Kultury Szlacheckiej w Kopytowej oraz Panom: Marianowi Terleckiemu, Andrzejowi, Piotrowi i Krzysztofowi Babinetzom, Zbigniewowi Więckowi, Jackowi Grocholskiemu, Wiesławowi Kopczykowi i Stanisławowi Szczurkowi za wypożyczenie eksponatów.
Wystawa czynna będzie do końca maja.
Serdecznie zapraszamy.